Η σουπιά
Του Θέμη Καρβέλα
Η σουπιά (επιστημονική ονομασία sepia, ελλ. σηπία) είναι γένος μαλακίων της τάξης των Σηπιιδών Sepiida, ομοταξίας των κεφαλοπόδων. Ανήκει στην τάξη των δεκαπόδων και απαντάται στις εύκρατες και ζεστές θάλασσες. Η κύρια τροφή της είναι τα μικρά ψάρια αλλά και διάφορα καρκινοειδή, καβούρια και γαρίδες.
Ζει σε βάθος μέχρι 100 μέτρα και αποτελεί πολύ εύγευστο μεζέ. Αλιεύεται από τους επαγγελματίες με δίχτυα, καμάκι, ενώ στο ερασιτεχνικό ψάρεμα την τιμητική τους έχει η τεχνική του Eging και τα τεχνητά δολώματα, όπως οι καλαμαριέρες .

Εκτός από το κρέας της, το οποίο είναι περιζήτητο στον τομέα της γαστρονομίας, το όστρακό της χρησιμοποιείται στη χρυσοχοΐα ως καλούπι, για τη λείανση των μετάλλων πριν ελαιοχρωματιστούν, και σε σκόνη για την παραγωγή οδοντόκρεμας. 

Περιγραφή

Έχει σώμα ωοειδές , που περιβάλλεται από έναν μανδύα. Στο κεφάλι της έχει δύο μεγάλα μάτια σε πλευρική θέση και στο εμπρόσθιο τμήμα του κεφαλιού φέρει δέκα πλοκάμια, από τα οποία τα οκτώ έχουν μέσα τους μυζητικά νήματα και είναι μικρότερα από τα άλλα δύο. Τα μεγαλύτερα πλοκάμια συντελούν στη σύλληψη της λείας και έχουν σχήμα ροπάλου.

Όταν βρίσκονται σε κατάσταση ηρεμίας παραμένουν σε συστολή, σε αντίθεση με την αστραπιαία κίνηση που κάνουν όταν έρχεται κάποια λεία, την οποία αρπάζουν.

Στο στόμα φέρει ισχυρά κεράτινα σαγόνια, που σχηματίζουν ένα είδος ράμφους και ένα εξόγκωμα με σειρές οδοντώσεων από χιτίνη. Επίσης, το σώμα της παρουσιάζει δύο μικρά ελάσματα, που λέγονται πτερύγια και με αυτά μετακινείται το μαλάκιο.

Ο κοιλιακός σάκος καταλήγει σε έναν αγωγό που έχει κωνικό σχήμα και βρίσκεται στο πίσω μέρος της κοιλιάς. Ο τελευταίος κατευθύνεται προς τα μπρος και βοηθά στο να εκσφενδονίζει η σουπιά το μελάνι της προς την επιθυμητή κατεύθυνση.

Το μελάνι της σουπιάς είναι το πιο πυκνό από τα κεφαλόποδα, και η ίδια η σουπιά μπορεί να το ρίξει σε επείγουσες καταστάσεις, όπως όταν αισθάνεται απειλή. Το χρησιμοποιεί σαν αντιπερισπασμό και μετά εκσφενδονίζεται προς τα πίσω για να κρυφτεί στο περιβάλλον. Το μελάνι της σουπιάς χρησιμοποιείται πολύ συχνά στα ζυμαρικά και στην δημιουργική γαστρονομία.

Στον κωνικό αγωγό καταλήγουν οι εκκρίσεις από το μελανoφόρο αδένα και τα απορρίμματα του μεταβολισμού. Κάτω από το δέρμα της ράχης η σουπιά έχει το λεγόμενο σουπιοκόκαλο, όπως ονομάζεται το όστρακο του κεφαλοπόδου.

Το όστρακο αυτό έχει ασβεστολιθική σύσταση και συγκρατεί ολόκληρο το σώμα, χάρη στο ωοειδές του σχήμα. Επίσης, έχει πόρους γεμάτους οξυγόνο.

Αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα

Οι σουπιές έχουν δύο βράγχια στην κοιλότητα του μανδύα τους. Με αυτά αναπνέουν. Η καρδιά τους έχει δύο κόλπους , όπου καταλήγουν τα αγγεία που προέρχονται από τα βράγχια, και μία κοιλία. Από την τελευταία διακλαδίζονται η εμπρόσθια και η οπίσθια αορτή. Η σουπιά δεν αντέχει πολύ ώρα έξω από το νερό και πεθαίνει σχετικά εύκολα από την υποξία.

Αναπαραγωγή

Γεννούν αυγά που έχουν σφαιρικό σχήμα,τα οποία η θηλυκή σουπιά αποθέτει σε διάφορα υπολείμματα φυτών ή σε μικρά φύκια. Η διαδικασία της εναπόθεσης γίνεται σε ομάδες αυγών, σαν μίσχος σταφυλιού ή ατομικά και μεμονωμένα.

Τα αυγά αρχικά έχουν διαφανές σώμα, γρήγορα όμως παίρνουν μια καφέ-μαύρη χροιά. Προσκολλούνται πάνω σε αραιές συστάδες φυκιών, ακόμη και σε κλαδιά που βρίσκονται μέσα στο νερό, με ισχυρό κολλώδη μηχανισμό. Πολλές φορές βρίσκουμε κοντά σε εκβολές ποταμών τα αυγά της σουπιάς πάνω σε κλαδιά δέντρων, ή σε φύκια που ξεβράζουν οι παλίρροιες.

Άμυνα

Οι σουπιές διαθέτουν την ικανότητα να αλλάζουν το χρώμα τους ανάλογα με τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Αυτό το πετυχαίνουν με τη συστολή ή διαστολή των χρωματοφόρων αδένων, που διαθέτουν στο μανδύα τους. Τα χρωματοφόρα κύτταρα τα χρησιμοποιούν για να δημιουργήσουν συνθήκες καμουφλαζ και να περνούν απαρατήρητες από τα αρπακτικά.

Επίσης χρησιμοποιούν τα χρωματοφόρα κύτταρα για να δελεάσουν την περιέργεια μικρών ψαριών, ώστε τα τελευταία να έρθουν κοντά τους και να τα αρπάξουν με τα 2 μακρύτερα πλοκάμια τους.
Μπορούν να προστατευθούν εκκρίνοντας μελάνι όταν κινδυνεύουν. Το θόλωμα του νερού από το πολύ πυκνό μελάνι της σουπιάς είναι ένας πρώτης τάξης αντιπερισπασμός, για να εκτιναχθεί προς τα πίσω, εκτοξεύοντας νερό από τον κωνικό αγωγό της κοιλιάς της.

Το ερασιτεχνικό ψάρεμα της σουπιάς

Το ερασιτεχνικό ψάρεμα της σουπιάς γίνεται με την τεχνική του eging, δηλαδή ψάρεμα με καλάμι, μηχανισμό, νήμα και καλαμαριέρες. Μέσα στο site www.carp-matchfishing.gr και στην κατηγορία των άρθρων για το eging, θα έχετε την ευκαιρία να διαβάσετε και να μελετήσετε μια πληθώρα άρθρων για την σουπιά και το ψάρεμά της.http://carp-matchfishing.gr/arthra/shore-eging.html

Για την συγγραφή του παρόντος άρθρου χρησιμοποιήθηκαν εγκυκλοπαιδικές πηγές και προσωπικές εμπειρίες